De start van een fertiliteitstraject; voor veel mensen de tijd om eens te kijken wat je allemaal zelf kunt doen om je zwangerschapskansen te verhogen. Voeding en lifestyle staat dan vaak hoog op de agenda. Je kunt er zelf invloed op uitoefenen, én het kan een hele positieve impact hebben op jullie leven tijdens het traject. Een gezonde leefstijl draagt namelijk niet alleen bij aan een hogere kans op een zwangerschap, het maakt je weerbaarder tegen alle ups en downs die komen gaan.
Kijk naar het positieve
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van onvruchtbaarheid en het bevorderen van de fertiliteit bij zowel mannen als vrouwen. Inzichten over gezonde voeding, sport en verzorging vorderen nog steeds.
Annemieke Hoek (Hoogleraar Voortplantingsgeneeskunde, UMCG) en Tessa Roseboom (Hoogleraar Vroege ontwikkeling en gezondheid, AMC) onderzoeken de invloed van lifestyle op fertiliteit in het WOMB-project dat zich specifiek richt op de lange termijn gevolgen van verbeteringen in leefstijl bij vrouwen met een kinderwens. Ze kijken naar de gezondheid van de vrouwen en van hun kinderen. Dit onderzoek is een vervolg op het LIFEstyle-onderzoek dat keek naar de invloed van aanpassingen in leefstijl op de vruchtbaarheid van vrouwen met obesitas.
Annemieke Hoek over de resultaten van het LIFEstyle-onderzoek: ”Onder de groep vrouwen die eerst een lifestyle traject volgden voordat ze met de behandeling begonnen waren er meer spontane zwangerschappen. Met name de vrouwen met eisprong stoornissen hadden gemiddeld minder medicijnen nodig om eisprongen op te wekken tijdens de behandeling.”
Omdat deze resultaten specifiek zijn voor vrouwen met een BMI hoger dan 29 mag je daar niet zomaar lessen uit trekken voor iedereen. Wat het wel aantoont is dat gezonde voeding en lifestyle je zwangerschapskansen positief kunnen beïnvloeden.
De motivatie van Tessa Roseboom om het WOMB-project te starten, belicht een ander positief effect van gezonde voeding en lifstyle: “Feitelijk ben je bezig met de gezondheid van je kindje voor later. Wat vrouwen (en mannen) eten voor de zwangerschap is vormend voor de bouwstenen van jullie kindje. Met name in eerste 13 weken wanneer alle organen gemaakt worden is het dieet van de vrouw van belang. De kwaliteit van de bouwstenen is ook belangrijk voor later in het leven van je kind. En het heeft invloed op de voedselvoorkeuren van je kind. Werken aan een gezonde lifestyle is dus eigenlijk dubbele winst..”
Wat is gezond eten?
De definitie van ‘gezond’ is niet eenvoudig te geven. Als je vraag omdraait naar ‘Wat is een verkeerde lifestyle?’ wordt het wat makkelijker. “Bij een slechte lifestyle neem je teveel vet en suikers tot je, eet je te weinig groenten en fruit en beweeg je te weinig. Roken en alcohol horen er ook bij”, legt Tessa Roseboom uit.
Eigenlijk betekent gezonde voeding voor iedereen net iets anders. Zoals ieder lichaam anders is en anders reageert, heeft het ook andere behoeftes. Volgens prof. Régine Steegers-Theunissen (Hoogleraar Periconceptionele epidemiologie, ErasmusMC) zouden we in de toekomst daarom ook meer naar ‘personalized nutrition’ moeten gaan, waarbij gekeken wordt naar jouw persoonlijke voedingspatroon en eventuele tekorten worden aangevuld.
Zover zijn we helaas nog niet. Een goede start is een algemeen advies over gezond eten, waarbij naast voldoende calorieën ook een mix van de juiste voedingsstoffen centraal staat. Voor dat algemene advies kun je volgens prof. Steegers-Theunissen goed terecht bij het Voedingscentrum, dat ook speciale informatie biedt als je zwanger wilt worden.
Je kunt beginnen met het in kaart brengen van je eetgewoontes voor een week of twee. Onbewuste keuzes zijn meestal de boosdoener. Check niet alleen het aantal calorieën, maar kijk ook naar de samenstelling van je voeding , zodat je voldoende voedingsstoffen tot je neemt.
Misschien voel jij je meer thuis bij begeleiding van een voedingsconsulent die wat sneller naar jouw persoonlijke situatie kijkt. Heb je allergieën, ben je vegetariërs of veganist, dan kan dat meteen meegenomen worden.
Beweging en rust
Bij een gezonde lifestyle hoort voldoende beweging. Zo werk je aan conditie, fitte spieren en botten, én je mentale gezondheid. De deelnemers uit het LIFEstyle onderzoek van Annemieke Hoek kregen het advies om per dag toch echt die 10.000 stappen te lopen en 3 keer per week matig intensief te sporten. Dat komt overeen met het algemene advies van het Voedingscentrum: 5 dagen per week minstens een half uur bewegen en 3 keer per week sporten.
Ben je helemaal niet actief dan is het verstandig om je inspanning rustig op te bouwen. Zoek het type beweging dat bij je past. Je bent niet verplicht om een zwaar trainingsprogramma op te zetten als je veel liever lange wandelingen maakt of yoga beoefent.
En doe het slim: zet de stappenteller op je telefoon aan en let op wanneer je snel eventjes de auto, bus of tram pakt om ergens te komen waar je makkelijk naartoe zou kunnen fietsen of wandelen. Parkeer wat verder weg of stap een halte eerder uit.
Maak beweging onderdeel van je dagelijkse routine: maak een ommetje tijdens de lunch of een wandeling na het eten. Nodig mensen uit om samen met je aan de slag te gaan. Zo kun je elkaar ondersteunen als de motivatie inzakt.
Overigens is overmatig sporten niet goed voor je vruchtbaarheid. Zorg voor een goede balans tussen actie en rust. Om te herstellen van sporten heeft je lichaam energie nodig.
Invloed uit je leefomgeving
De Internationale Federatie van Gynaecologen en Verloskundigen waarschuwt steeds vaker voor de negatieve gevolgen op onze vruchtbaarheid door de toenemende blootstelling aan giftige chemicaliën in onze leefomgeving. Deze hormoonverstorende stoffen blokkeren de werking van hormonen of nemen juist de rol van onze eigen hormonen over. Van deze stoffen is bekend dat ze slechte invloed hebben op ons reproductieve systeem.
Een van die hormoonverstorende stoffen is TPHP, dat verwerkt wordt in veel nagellakken om het flexibeler en duurzamer te maken. Deze stof wordt al snel na het lakken van de nagels opgenomen in het lichaam en staat erom bekend dat het onze geslachtshormonen uit balans kan brengen.
Een andere bekende stof is Bisfenol-A die in veel plastic producten verwerkt is, en gebruikt wordt in verpakkingen van voedsel zoals hard plastic flessen en blikjes. Van daaruit kan het in kleine hoeveelheden in ons voedsel terecht komen. Ook in zalf, deodorant en zonnecrème zijn hormoonontregelaars aangetroffen.
Omdat er over hormoonverstoorders nog niet veel bekend is, kan het lastig zijn om goed geïnformeerde keuzes te maken over je persoonlijke verzorging. Daarom kan het geen kwaad om zo puur mogelijk te leven. Wat dat voor jou precies betekent, bepaal je zelf.
Soms zitten er risico’s aan dingen die je niet verwacht. Zo deed de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit onlangs onderzoek naar cadmium, lood en nikkel in sieraden uit het goedkope segment. Zij troffen in 21% van de onderzochte sieraden meer van die metalen aan dan wettelijk toegestaan. Via je huid krijgt je deze metalen binnen: teveel lood kan de vruchtbaarheid schaden.
Peer pressure
Het aanpassen van je voeding en lifestyle kan op weerstand stuiten van mensen in je omgeving. Commentaar als je geen tijd hebt om af te spreken omdat je een sportklasje gepland hebt, of wanneer je drankjes afslaat tijdens een avond uit. Dat kan je goede voornemens soms flink in de weg zitten.
Tessa Roseboom: “Ik denk dat het ontzettend belangrijk om bepaalde mensen in je omgeving over het traject te vertellen, zodat ze je kunnen helpen om die gezonde leefstijl vol te houden. Als je het niet aan iedereen wilt zeggen, kun je jezelf de vraag stellen: met wie wil ik het wel delen? Dat kan behoorlijk ingewikkeld zijn. In dat geval is het helemaal lastig om je leefstijl te veranderen. In ieder geval is het verstandig om je partner erbij te betrekken, en een goede vriend of vriendin en directe familie vragen om je te helpen. Als je aangeeft dat je graag je leefstijl wil verbeteren, zijn mensen heel graag bereid om mee te doen.“
Wat doe je dan als je het niet aan iedereen wilt, maar wel verwacht dat je opmerkingen gaat krijgen? Hier kun je je samen op voorbereiden. Bijvoorbeeld voordat je een avondje uit gaat: bedenk wat mensen tegen kunnen zeggen of aan je vragen. Verzin daar een rijtje antwoorden op waar jij je prettig bij voelt. Zo ontdek je meteen waar je grenzen liggen.
In de praktijk
Alle adviezen zijn mooi meegenomen, maar ik weet ook dat in de rollercoaster die ‘fertiliteitsbehandeling’ heet, er soms weinig ruimte is om dingen anders aan te pakken.
Nieuwe diëten, pittige sportregimes en je persoonlijke verzorging rigoureus aanpassen kunnen zorgen voor extra druk. Daarnaast is het bekend dat het op een prettige manier aanpassen van jouw stijl van leven meer effect heeft dan het volgen van een crashdieet of een tijdelijk sportplan. Sterker nog, dat werkt bijna altijd averechts.
Het aanpassen van je lifestyle draait om het stellen van haalbare doelen. Je begint met kleine aanpassingen die passen binnen jouw leven. Door die aanpassingen vol te houden, worden ze normaal en ontstaat er ruimte voor een nieuwe stap.
Tessa Roseboom: “Wat ik mensen mee zou willen geven is dat een gezonde leefstijl heel belangrijk is voor je vruchtbaarheid. Tegelijkertijd is er, wat mij betreft, enorm veel aandacht voor wat je allemaal niet zou moeten eten. Ik zou willen zeggen: ‘Zorg dat je gezond eet. Dat is belangrijker dan bang en bezorgd zijn voor een beetje kaneel in je eten.’ Teveel nadruk op risico’s die betrekkelijk klein zijn, kan mensen juist tegenhouden om te genieten van gezonde en gevarieerde voeding.”
Dit artikel verscheen eerder in het Startersmagazine van Vereniging Freya
SWil je ondersteuning van jouw eigen cheerleader op weg naar een leefstijl die bij jou past? Stuur me een bericht.
Warme groet, Susanne